بهترین صنایع دستی زنجان در ایران از شهرت خاصی برخوردار هستند. آیا با صنایع دست‌ساز زنجان آشنا هستید؟ آیا تاکنون از هنرهای دستی زنجان سوغاتی تهیه کرده‌اید؟ در این مقاله، با ما همراه باشید تا با بهترین صنایع دستی زنجان آشنا شوید که همواره جایگاه ویژه‌ای در بین صنایع دست‌ساز ایران داشته‌اند. شناخت انواع صنایع دست‌ساز زنجان از جمله مسگری، چاقوسازی و ملیله‌کاری و قدمت بالای این آثار هنری گویای فرهنگ و اصالت آن است. زنجان، در کنار صنایع دستی اصفهان، حرف‌های زیادی در عرصه هنر دست ایرانی دارد.
1 – چاقو سازی یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
از مهمترین و معروفترین صنایع دستی زنجان، چاقوسازی است که از قدیم الایام تا کنون در این استان رواج داشته است. چاقوهای زنجان از لحاظ کیفیت، تناسب، تنوع، قدرت برش، دوام، ظرافت، واقعا نمونه هستند.
استان زنجان از قرن دهم هجری همواره به عنوان یکی از مراکز عمده و مهم صنعتی و پایگاه کارگاه های چاقوسازی و اسلحه سازی به شمار می رفت. پژوهشگران و محققان بعد از کشف مجموعه مرد نمکی در سال ١٣٨٣ سابقه ی تاریخی صنعت چاقوسازی در زنجان را بیشتر از ١٧٠٠سال تخمین زدند. جسد مومیایی شده مرد نمکی چهارمین مومیایی بود که در جستجوهای معدن چهر آباد با وسایلی از قبیل چاقو، کمربند، غلاف چرمی و استخوانی و یک جفت کفش پیدا شد. بعضی کاوشگران نیز سابقه ی چاقو سازی در زنجان را به قبل از 6 هزار سال اعلام کرده اند.
2 – چاروق یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
چاروق یا چموش نوعی پاپوش قدیمی از جنس چرم خام است که با تسمه هایی به ساق پا بسته می شد و معمولا چوپانان در بیابان استفاده می کردند. امروزه در زنجان نوعی پاپوش با نوک عقابی بدون بند و تسمه دوخته می شود که زنان به عنوان کفش روفرشی استفاده می کنند.
3 – گیوه دوزی یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
استان های فارس، کرمانشاه، زنجان، اراک، از لحاظ کیفیت دوخت گیوه، در مقام اول هستند. تولید گیوه زنجان توسط دو شخص انجام می شود. گیوه دوز و گیوه باف. زنان رویه گیوه ها را می بافند و بعد گیوه دوز به ساخت کامل می پردازد. جنس گیوه ی خوب، رویه اش از نخ پنبه است و زیره آن از چرم گاو میش است. انگوران و زنجان بیشترین تولید گیوه ی نخی و ابریشمی را دارند.
4 – مسگری یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
صنعت مسگری در زنجان سالیان سال است که مرسوم است. وقتی از بازارهای زنجان رد می شوید شنیدن صدای مسگرها گوش های آدم را نوازش می کند و حس خوبی در شخص ایجاد می کند. تولیدات وسایل مسی از قبیل:تیان، کاسه، آفتابه، مجمعه، دیگ، طشت، تونگ، حناخور، لگن و روشل می باشد.
5 – ملیله کاری یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
ملیله کاری نیز از صنایع دستی است که به صورت نقراه ای یا به ندرت طلایی می باشد. این صنعت از قدیم در زنجان وجود داشته و در زمان رضا خان مورد توجه بوده و افراد هنرمند در شهرهای تهران و اصفهان به بسط این هنرمی پرداختند.
6 – مجسمه یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
معرق از هنرهای ظریفی است که با انواع چوب ها و در رنگ های گوناگون با طرح و نقش های حیوانی و پرنده درست می شود. طرح و نقش هایی که از کنار هم گذاشتن قطعه ها ی بریده شده چوب ساخته می شود. در معرق از چوب هایی مانند صدف و استخوان استفاده می کنند. معرق چوب یک رشته ی نوپا در ایران است که دیرینه ای به قدمت 5٠ سال دارد.
7 – ساخت سازهای سنتی یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
یکی از صنایع دستی جذاب استان زنجان که در حوزه خود هنرمندان عاشق پیشه فراوانی را برای معرفی دارد هنر ساخت ساز های سنتی می باشد. هنرمندان متبحری در این عرصه مشغول به فعالیت هستند و موفقیت های شایانی هم کسب کرده اند. در این صنعت ابزارآلات مختلف موسیقی همچون سه تار، سنتور، تمبک، کمانچه، نی، دف و… ساخته می شود.
8 – نگارگری یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
یکی از زیباترین جلوه های طراحی که با ترکیبی از طرح های طبیعت، شمایل انسانی، رنگ بندی های بعد دار منجر به خلق اثر فوق العاده و بی نظیری می شود هنر نگارگری می باشد که در استان زنجان بسیار رایج است و هنرمندان نگارگر زنجانی از آن دسته هنرمندانی هستند که شیوه های مکتب های هنری و اسلوب ها را ادامه می دهند و آثار هنری بی بدیلی را خلق می کنند.
9 – جاجیم بافی یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
جاجیم بافی یکی از صنایع دستی با قدمتی است که در اکثر نقاط کشور مثل آذربایجان شرقی، کردستان، زنجان، کرمانشاه، همدان فارس رایج است و از گذشته تا به امروز در بین خانواده های عشایر و روستایی از اهمیت بالایی برخوردار است. از جاجیم به عنوان زیرانداز استفاده می کنند و البته زمانی که عشایر اقدام به کوچ کردن می‌کنند لوازم و اسباب خود را با آن بسته بندی می‌کنند، البته جاجیم به عنوان بالاپوش گرم نیز مورد استفاده قرار می گیرد. و حتی در بین خانواده های روستایی به عنوان جهیزیه و چشم روشنی هدیه داده می‌شود و یک یادگاری ارزشمند به شمار می رود.
10 – گلیم یکی از بهترین صنایع دستی زنجان
از آن جایی که زنجان یک منطقه سردسیر می باشد به همین خاطر در این منطقه بیشتر مردم آن همیشه به فکر کفپوش گرمی برای منازل خود بوده و هستند. بافت گلیم در زنجان به عنوان شاخص ترین بافته‌های طرح دار به شممار می رود، از طرح ها و نقش های مورد استفاده در گلیم زنجان می‌توان به لچک ترنج، سماور، گل، صاندیق، توت فرنگی، خشتی، لوزی، توسباقا اشاره کرد.